Bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne veya babaları üzerinden genel sağlık sigortasından yararlanan kız çocuklarının durumu ise biraz farklıdır. Babası veya annesi 01/10/2008 tarihinden önce sigortalı olmuş ve kendisi de 01/10/2008 tarihinden önce doğmuş , dolayısıyla anne veya babasının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamında sağlık yardımlarından yararlanma hakkı elde etmiş olup da herhangi bir işte çalışmayan ve evli olmayan kız çocukları, yaşları kaç olursa olsun, evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece anne veya babaları üzerinden genel sağlık sigortalısı olarak sağlık yardımı almaya devam ederler. 01/10/2008 tarihinden sonra belirtilen hakları kazanan kız çocuklarının durumu ise erkek çocuklarla aynıdır, yani öğrenimleri devam etmiyorsa, 18 yaşını doldurduklarında bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma haklarını kaybederler.
3-Yukarıda belirtilen şartların hiçbirine sahip olmadığı yani anne veya babası üzerinden sağlık yardımı alama imkanı olmadığı için primleri devlet tarafından ödenen, dolayısıyla ücretsiz olarak genel sağlık sigortasından yararlanan çocuklar ise öğrenimleri devam ediyor olsa dahi, 18 yaşını doldurduklarında bu hakkı kaybederler.
Çırakların Durumu:
3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası zaten uygulanmakta ve 5510 sayılı Kanunun 87 nci maddesi birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca bunların primini, Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar ödemektedir. Aynı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca, bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma imkanı olmayanlar ayrıca genel sağlık sigortalısı da sayılır ve bu şekilde sağlık yardımlarından yararlanırlar.
Öğrenimleri Devam Eden Çocukların Durumu:
Anne veya babaları üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında veya aldıkları yetim aylığı nedeniyle sağlık yardımı alan çocuklar; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmeleri halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmeleri halinde 25 yaşını doldurduklarında bu hakları sona erer. Dolayısıyla öğrenimleri devam ettiği sürece 18 yaşını doldursalar dahi haklarını hemen kaybetmezler. Ancak bu durumdakilerin, her yıl öğrenci belgelerini ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine göndermeleri gerekmektedir.
18 Yaşını Doldurunca Genel Sağlık Sigortası Primi Ödemesi Gerekenler:
18 yaşını doldurunca genel sağlık sigortası primi ödemesi gereken çocuklar, artık anne veya babaları üzerinden genel sağlık sigortası yardımı alma hakları kalmamış olan, dolayısıyla kendileri ayrı bir kişi olarak zorunlu genel sağlık sigortalısı sayılan çocuklardır. Bu durumda olanlar aşağıda belirtilmiştir.
1-Öncelikle, anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma imkanı olmadığı için primleri devlet tarafından ödenen kişi kapsamında genel sağlık sigortası yardımlarından ücretsiz olarak yararlanan 18 yaş altı çocuklar, öğrenim görüyor olsalar dahi 18 yaşını doldurduklarında bu hakkı kaybettiklerinden, bunlar kendileri zorunlu genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve artık bunların genel sağlık sigortası primi ödemeleri gerekir.
2-Aldıkları yetim aylığı nedeniyle ya da bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alan erkek çocuklar, eğer öğrenimleri devam etmiyorsa 18 yaşını doldurduklarında aldıkları yetim aylığı kesileceği veya bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünü kaybedecekleri için, artık bunlar anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alamazlar, dolaysıyla bunlar da zorunlu genel sağlık sigortalısı sayılır ve bunların da genel sağlık sigortası primi ödemeleri gerekir.
Kız çocukları ise eğer anne veya babaları üzerinden aldıkları yetim aylığı nedeniyle sağlık yardımı alıyorlarsa, öğrenimleri devam etmiyor olsa, 18 yaşını doldursalar dahi evli olmadıkları sürece yetim aylığı almaya devam edeceklerinden, prim ödemelerine gerek kalmadan bu kapsamda genel sağlık sigortalılıkları ve sağlık yardımlarından yararlanma hakları da devam eder. Bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alan kız çocukları ise bu hakkı 01/10/2008 tarihinden önce kazanmışlarsa, yetim aylığında olduğu gibi öğrenimleri devam etmiyor olsa, 18 yaşını doldursalar dahi evli olmadıkları sürece anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı almaya devam ederler. Ancak bu hakkı 01/10/2008 tarihinden sonra kazanmışlarsa, bu durumda erkek çocuklar gibi öğrenimleri devam etmiyorsa, anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma haklarını kaybedeceklerinden, bunlar da zorunlu genel sağlık sigortalısı sayılır ve bunların da artık genel sağlık sigortası primi ödemeleri gerekir.
18 Yaşını Dolduran Çocuklara Çıkarılan Genel Sağlık Sigortası Prim Borcunun Dayanağı:
Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 4 üncü maddesinde;
Genel sağlık sigortalısı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olmayanlar ile genel sağlık sigortalılığı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsü sona eren kişilerin (anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma hakkını kaybeden çocuklar bu kapsama girmektedir), SGK tarafından re’sen tescil edileceği; bu kişiler için, gelir testleri sonuçlandırılıncaya kadar 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarı prime esas asgarî kazanç tutarı olarak esas alınarak primlerinin tahakkuk ettirileceği, ayrıca gelir tespitini yaptırmak üzere bir ay içinde vakıflara başvurması gerektiğinin SGK tarafından re’sen tescil edilen kişilere bildirileceği, kendisine gelir testi yapılmasını istemeyenler ile genel sağlık sigortası tescilinin yapıldığına dair tebligatın yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde gelir testi yapılması yönünde muvafakat vermeyenlerin gelirlerinin asgarî ücretin iki katı olarak kabul edileceği,
16 ncı maddesinde da; genel sağlık sigortası tescilinin re’sen yapıldığı tarihten itibaren prim tahakkuk ettirileceği ve ödeme yükümlülüğünün başlayacağı,
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen nedenlerle anne veya babası üzerinden sağlık yardımı alma hakkını kaybeden çocuklar, söz konusu hükümler uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından re’sen yani herhangi bir başvuruya gerek kalmadan Genel Sağlık Sigortalısı olarak tescil edilir. Bu şekilde tescil edilen çocuğun aylık geliri 16 yaşından büyükler için geçerli olan brüt asgari ücret (1 Temmuz – 31 Ağustos 2012 tarihleri arası için 940,50 TL) olarak kabul edilir ve bu doğrultuda o çocuk adına her ay genel sağlık sigortası prim borcu (1 Temmuz – 31 Ağustos 2012 tarihleri arası için 112,86 TL) tahakkuk ettirilir. Ayrıca SGK tarafından çocuğun kendisine, gelir testi yaptırmak üzere bağlı bulunduğu sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına bir ay içerisinde başvurması gerektiğine dair bir yazı gönderilir. Bu yazıyı alan çocuğun bir ay içerisinde gelir testi yaptırmak üzere adrese dayalı nüfus kayıt sisteminde kayıtlı adresine göre bağlı olduğu ilçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına gelir testi yaptırmak üzere başvurması gerekir.
Gelir Testi Nasıl Yapılır – Sonucu Ne Olur ?
Gelir testi sırasında çocuğun aylık geliri tespit edilirken sadece çocuğun gelirine bakılmaz, yani sadece çocuğun aylık geliri esas alınmaz. Aile olarak aynı hane içinde yaşayan ve nüfus kayıtlarında yer alan eş, yaşlarına bakılmaksızın evli olmayan çocuk ve genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecek kişinin ana ve babası esas alınır. Daha açık bir anlatımla, ana ve/veya babasıyla aynı adreste ikamet eden ve yaş koşulları nedeniyle ana/babanın bakmakla yükümlüsü konumunda olmayanların gelir testi yapılırken ana, baba ve çocuğun gelirleri hesaplamada birlikte dikkate alınır. Ancak nüfus kayıtlarına göre ana ve babasından ayrı ikamet eden (ayrı yaşayan) bakmakla yükümlülük durumu sona ermiş çocukların gelir testi, anne – babası dahil edilmeden ayrı olarak yapılır.
Yukarıda belirtildiği şekilde yapılan gelir testi sonucunda hane içerisinde kişi başına düşen aylık gelir hesaplanır. Bu şekilde çocuğa tekabül eden yani çocuğun hissesine düşen aylık gelir brüt asgari ücretin üçte birinden (01/07/2012-31/12/2012 tarihleri arası 313,50 TL) az çıkarsa kişi primi devlet tarafından ödenecek genel sağlık sigortalısı statüsüne alınır ve primi devlet tarafından ödenir. Eğer geliri asgari ücretin üçte birinden fazla çıkarsa prim ödemesi gerekir ve tespit edilen gelir durumuna göre; 01/07/2012-31/12/2012 tarihleri arası için) aylık kazancı 313,50 TL’den 940,50 TL’ye kadar ise aylık 37,62 TL, aylık kazancı 940,50 TL’den 1.881 TL’ye kadar ise aylık 112,86 TL, aylık kazancı 1.881 TL’den fazla ise aylık 225,72 TL genel sağlık sigortası primi ödemesi gerekir.
Gelir Testi - SGK Gelir Testi - Yeşil Kart İlgili Bağlantılar