Askerlik Borçlanması

Halen yürürlükte bulunan 506 sayılı Kanun’un 4958 sayılı Kanunla değişik 60. maddesinin (F) fıkrası uyarınca, bu Kanun’a göre sigortalı olarak tescil edilmiş bulunanların, er olarak silah altında veya Yedek Subay Okulu’nda geçen sürelerinin tamamı veya bir kısmı kendilerinin veya hak sahiplerinin Kurum’a yazılı talepte bulunmaları halinde borçlandırılmaktadır.

Borç miktarı, 506 sayılı Kanun’un 78. maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırının talep tarihindeki malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi oranındaki tutarı esas alınarak belirlenir. Buna göre, 01.01.2008 tarihi itibariyle prime esas günlük kazancın alt sınırı 20,26 YTL olduğuna göre, 2008 yılı içerisinde borçlanma talebinde bulunanların ödeyecekleri borçlanmanın bir günlük tutarı 20,28 x % 20= 4,056,00 YTL, bir aylık tutarı ise 4,056,00 x 30 = 121,68 YTL olur.

Borç tutarının tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içinde ödenmesi zorunludur. Borcun 6 ay içinde tamamı ödenmezse ödenen miktarla orantılı bölümü geçerli sayılır.

Borçlandırılan sürenin karşılığı olan gün sayısı sigortalının prim ödeme gün sayısına eklenir, bu sürenin sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreleri kapsaması halinde sigortalılık başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür.

Örnek-1: 11.01.2008 tarihli dilekçesi ile sekiz aylık (240 gün) askerlik süresini borçlanma talebinde bulunan ve borçlanma tutarı 30.01.2008 tarihinde tebliğ edilen bir sigortalının;

Askerlik Borçlanması tutarı (4,056,00 x 240 = 973,44 YTL).

Borçlanma tutarının ödeneceği en son tarih, tebliğ tarihinden sonraki altı ayın doldurulduğu tarihtir.

Örnek-2: 22.08.2007 tarihinde ölen bir sigortalı 18 aylık (540 gün) askerlik süresini 02.08.2007 tarihli dilekçesi ile borçlanma talebinde bulunmuş, kendisine bildirilen 2.106,00 YTL borcun 1.250,00 YTL’sini sağlığında ödemiştir. Ancak, hak sahiplerince bakiye borcun ödenmeyeceği bildirilmiştir. Bu durumda hak sahiplerine aylık bağlanırken, askerlik süresinin ödenen miktarla orantılı bölümü geçerli sayılacağından bu süre aşağıdaki gibi belirlenir:

2.106 YTL  540 günün karşılığı olursa

TL    1.250     x    günün karşılığı olur

X = (1.250,00 x 540 ) / 2.106

X = 321 gün sayılacaktır.

A- 5510 SAYILI YASA’DAKİ DURUM

01.06.2008 tarihine ertelendiği söylenen 5510 sayılı Yasa ise prime esas kazanç matrah alt sınırının % 20’si yerine % 32’si kadar askerlik borçlanması ödemesi gerektirdiğinden gerekli miktar otomatikman en az asgari ücretin %12 oranında artacak. Tek değişiklik prim tutarı artırılmasıdır. O nedenle askerlik borçlanması yapmak isteyenler yasanın yürürlüğünden önce bunu yaparlarsa lehlerine olacaktır.

III- HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ

Ülkemizde sigortalıların birden fazla sosyal güvenlik kurumuna tabi geçen hizmet sürelerinin birleştirilerek sosyal güvenliklerinin sağlanmasına ilişkin uygulama ilk defa 05.01.1961 tarih ve 228 sayılı “Emekli Sandıkları ile Malûliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Kanunlarına Tabi Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun”la düzenlenmiştir.

01.03.1970 tarihinde yürürlüğü giren 1214 sayılı Kanunla 228 sayılı Kanun’un bazı hükümleri değiştirilmiş, daha sonra da 01.06.1983 tarihinde yürürlüğe giren 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunla, 1214 sayılı Kanun hükümleri tamamen kaldırılarak hizmetlerin birleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar yeniden düzenlenmiştir.

2829 sayılı Kanun’a göre;

- 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’na,

- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na,

- 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu’na (Bağ-Kur),

- 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu’na,

- 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu’na,

- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20. maddesine göre kurulan Emekli Sandıklarına

tabi olarak ve emeklilik keseneği veya malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenerek geçen hizmet süreleri birleştirilir.

A- KAPSAM DIŞINDA TUTULAN HİZMETLER

- Çakışma nedeniyle iptal edilen hizmetler,

- Tasfiye edilen hizmetler, itibari hizmet süreleri, primi ödenmemiş süreler,

- Bağ-Kur’daki on yıllık borçlanma süresi (1479 sK. Ek GM 4),

- Aylık alma hakkını yitirenlerin hizmet süreleri (5434 sK. md. 92),

- Çalışmaya başlamaları nedeniyle aylıkları kesilen sigortalıların yeni hizmet süreleri,

sosyal güvenlik destek primi ödenerek geçen sürelerdir.

Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çeşitli işlerde çalışmaları olanların hizmet sürelerinin 2829 sayılı Kanun’a göre, aylık bağlanılmasına hak kazanıldığında birleştirilmesi zorunlu olmasına rağmen, hizmet süreleri toplamının aylığı bağlayacak Kurum mevzuatına göre yeterli olmaması halinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz. Bu durumda kurumlar kendilerine tabi olarak geçen hizmetlere ve kendi mevzuatlarına göre müstakilen işlem yaparlar.

B- SON YEDİ YIL OLAYI

2829 sayılı Kanun’a göre, birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde en fazla hizmetin geçtiği kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir.

1- İstisnası

Malullük, ölüm, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı’na göre yaş haddinden re’sen emekli olma, süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme, bağlı oldukları kurumun Kanunla değiştirilmesi, hallerinde ilgililere hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu Kurumca aylık bağlanır.

2- Sigortalılık Süresi

Kurumlardan herhangi birine ilk defa sigortalı olunan tarih, sigortalılık süresinin başlama tarihidir. Şu kadar ki, 1425 sayılı Kanun’a eklenen ek 7. madde kapsamına girenler ile 01.04.1981 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar hariç, 18 yaşından önce sigortalı hizmeti olanların sigortalılık sürelerinin başlama tarihi, 18 yaşını doldurdukları tarih kabul edilir.

IV- ASKERLİK BORÇLANMASI SON 3,5 YIL HESABINA DAHİL MİDİR?

Yukarıda izah edildiği üzere askerlik için borçlandırılan sürenin karşılığı gün sayısı sigortalının prim ödeme gün sayısına eklenir, bu sürenin sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreleri kapsaması halinde sigortalılık başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Askerlik borçlanması emeklilik aşamasında yapılmaktadır. Ülkemizde askerlik yaşı ise; 1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun 2. maddesinde (Değişik: 16.04.1987 – 3358/5 md.) tarif edilmiştir. “Askerlik çağı her erkeğin esas nüfus kütüğünde yazılı olan yaşına göredir ve yirmi yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününden başlayarak 41 yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününde bitmek üzere en çok yirmi bir sene sürer. Bu süre, Genelkurmay Başkanlığı’nın göstereceği lüzum, Millî Savunma Bakanlığı’nın teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 yıla kadar uzatılabilir veya kısaltılabilir. Yerli nüfus kütüklerinin birinde yazılı olmayan kimselerin yabancı kütükleri yerli kütükleri gibi sayılır” denilmektedir.

Bu bakımdan askerlik borçlanması ister ilk yıllarda isterse son emeklilik aşamasında yapılsın, borçlanılan tutarın yatırıldığı tarihe değil, askerlik hangi yılda yapılmış ise o yıla sayılmaktadır. Sadece prim tutarı borçlanmanın yapıldığı tarihteki prime esas kazanç tutarına göre hesaplanarak sigortalı veya hak sahiplerinden alınmaktadır.

Bu nedenle emeklilik hesaplaması yapılırken askerlik borçlanması toplam prim gün sayısına ilave edilmekte, ilk sigortalılıktan önce askerlik yapılmış ise borçlanılan süre kadar ilk işe giriş tarihi geriye gitmekte dolayısıyla emeklilik şartlarının sağlanmasında çok önemli işleve sahip bulunmaktadır. Ancak son 3,5 yılın hesabına askerlik borçlanma gün sayısı dahil edilmemektedir.

V- SONUÇ

Bazı hizmetler hizmet birleştirilmesinde dikkate alınmazken -ki bu hizmetler yukarıda tek tek sayılmıştır- askerlik borçlanması gün sayısı ise bu birleştirme kapsamı dahilinde bulunmaktadır. Ancak askerlik borçlanması son 7 yılda en fazla hangi sosyal güvenlik kurumuna prim ödenmiş ise oradan emekli olunur genel kuralının hesabına dahil edilmez. Bu nedenle tüm sigortalılarımız yönünden bu hususun özellikle önceden iyi bilinmesi gerekir. Emeklilikte sayıldığı düşünülerek yatırılan askerlik borçlanması tutarları daha sonra geri alınamamaktadır.

Soru: BağKura gidip bilgi aldım. 2 ay önce askerlik borçlanması için 2080 YTL ödemem gerektiğini söylediler. 15 gün sonra tekrar gittim 3800 YTL olduğunu bildirdiler. Askerlik süremi borçlanarak bedelini yatırmak istedim. Extre çıkardılar 5950 YTL istediler. Bu konuda mağdur edildiğimi düşünüyorum. Bu konu hakkında bilgilendirirseniz memnun olurum. 15 ay borçlanırsam emekli olmama yeterli olduğunu söylediler. 15 ay borçlanma için ne kadar borçlanma bedeli ödemem gerekiyor.

Cevap: Yeni yasanın yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren askerlik borçlanmasında usul ve esaslar değişmiş bulunuyor. Yeni usule göre; bir günlük askerlik borçlanması için prime esas kazancı alt ve üst sınırı arasında sigortalıca belirlenecek günlük kazanç tutarının yüzde 32 si kadar borçlanma bedeli ödenmesi gerekiyor. Prime esas günlük kazancın alt sınırını(asgari ücret olup günlük 22.2, aylık 666 TL dir) baz alırsak bir günlük askerlik borçlanması için 7.10 TL(22.2 x % 32), bir aylık borçlanma içinde 213.12 TL(666 x % 32) borçlanma bedeli ödenmesi gerekiyor. 20 ay askerlik yaptığınızı varsayarsak ödemeniz gereken borçlanma bedeli 4.262.40 TL dir(213.12 x 20). 15 ay borçlanmanız emekli olmanıza yetiyorsa, askerlik sürenizin tamamını borçlanmanıza gerek yok. 15 ayını borçlanın. 15 ay için prime esas kazanın alt sınırı üstünden 3.196.80 TL(213.12 x 15) borçlanma bedeli ödemeniz gerekir. Borçlanma bedeli, borcun tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekiyor.

Askerlik İşlemleri

• Askerlik Sorgulaması
• Askerlik Borçlanması
• Bağkur Askerlik Borçlanması
• Askerlik borçlanması ile emeklilik yaşı nasıl değişir
• Askerlik Borçlanması Nasıl Yapılır
• Askerlik borçlanması emekliliği nasıl etkiler