Sigorta Primleri

Ancak, şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primler ile bireysel emeklilik sistemleri için ödenen katkı payların gider olarak indirilebilmesi için mevzuatta herhangi bir (Tebliğ, Genelge gibi) açıklama olmaması nedeniyle bazı tereddütler olmaktadır. Kısmen de olsa bu tereddütlerden bazıları hakkında aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.

II- ŞAHIS SİGORTA POLİÇELERİ İÇİN ÖDENEN PRİMLERİN GİDER OLARAK İNDİRİLMESİ

Gelir Vergisi Kanunu’nun 4697 sayılı Kanun’la değişmeden önceki hükme göre, şahıs sigorta primlerin gayrisafi ücret tutarından indirilebilmesi için:

1- Şahıs sigorta şirketlerine ödenen şahıs sigorta primlerinin, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait olması (1),

2- Sigorta şirketinin Türkiye’de kain ve merkezinin Türkiye’de olması,

3- Sigorta mukavelesinin bu nitelikteki şirketlerle yapılması,

4- Sigorta priminin ödenmiş olduğunun, sigorta şirketi tarafından verilen fatura veya makbuz asılları ile belgelendirilmesi,

5- Sigorta priminin ödendiği ayda elde edilen ücret üzerinden kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarına (Emekli Sandığı, Sosyal Sigorta Kurumu veya 506 sayılı Kanun’un geçici 20. maddesine göre kurulan özel emekli sandıklarına) hizmet erbabı hissesi olarak hesaplanan prim veya aidatın aylık tutarını aşmaması,

gerekmektedir.

Ancak, söz konusu maddenin 4697 sayılı Kanun’la değişik hükmüne göre, bireysel emeklilik sistemi dışında şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerde, “ödendiği ayda elde edilen ücretin %5′ini” ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacağı belirtilmiştir.

Bu hükme göre, şahıs sigorta şirketlerine ödenen şahıs sigorta primlerinin gider olarak indirilmesine esas olan ve yukarıda belirtilen şartlardan 1, 2, 3 ve 4. maddelerde yer alan şartlar 4697 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi ile aynen devam etmekte olup, sadece hizmet erbabı hissesi olarak hesaplanan prim veyaaidatın aylık tutarı yerine, elde edilen ücretin %5′i ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşmayacak şekilde değişiklik suretiyle indirilmesi esas tanınmıştır.

ÖRNEK:

SSK’ya tabi ücretli (A)’nın, sosyal yardımlar (giydirilmiş ücreti) brüt maaşı 950 milyon lira olup bu ücretli, her ay şahsına eşi ve çocuğu adına toplam 100 milyon lira, şahıs sigorta şirketine şahıs sigorta primi ödemektedir (2).

Bu verilere göre, bürüt ücreti 950 milyon lira olan ücretli (A)’nın bu ücretin %5′i 47.500.000 lira olup, ücretin safi tutarının tespiti için 47.500.000 liranın gider olarak indirilmesi gerekir.

A- BİRKAÇ AYLIK VEYA YILLIK DÖNEMLER İTİBARİYLE DEFATEN ÖDENEN ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİ

Şahıs sigorta poliçeleri karşılığında  birkaç aylık veya yıllık dönemler itibariyle defaten ödenen primlerde, yapılan ödemenin bir aylık tutarı tespit edilip, her bir aya isabet eden miktarı, ilgili aylara ait brüt ücretin %5′ini aşmaması şartı ile ücretin safi tutarının tespitinde gayrisafi tutarından indirilecektir.

Ancak, birkaç aylık veya yıllık dönemler itibariyle defaten ödenen şahıs sigorta primlerinin gider olarak indirilebilmesi için, şahıs sigorta poliçelerine ait makbuz veya dekontun ibraz edildiği ay d dahil olmak üzere, ödemenin ait olduğu müteakip aylarda, brüt ücretin %5′ini geçmemesi gerekir.

ÖRNEK 1:

- SSK’ya tabi olan ücretli (B)’nin aylık brüt ücreti 1 milyar liradır.

- Şahıs sigorta şirketine 6 aylık (Şubat-Temmuz ayları için) toplam 240 milyon TL prim ödenmiştir.

- Şahıs sigorta şirketine prim ödeme tarihi 10.2.2002

- Prim ödeme belgesinin işverene ibraz ediliş tarihi 11.2.2002

Bu verilere göre, şahıs sigorta poliçelerine ilişkin prime ait makbuzun ibraz edildiği ay da dahil olmak üzere, primin ait olduğu aylara bölünerek sigorta priminin aylık tutarı 40 milyon lira tespit edilecek bu miktar, ücretlinin ilgili ay elde ettiği ücrt gelirinin %5′i olan 50 milyon liranın indirim konusu yapılması gerekecektir.

ÖRNEK 2:

Yukarıdaki veriler aynene kalmak şartıyla ücretli (B), sadece 10.2.2002 tarihinde sigorta poliçelerine ait ödeme belgesini, iki ay gecikmeli olarak 11.4.2002 tarihinde işverenine ibraz etmesi durumunda, 240 milyon lira ibraz edildikten sonraki kalan ay sayısına bölünmek suretiyle indirilebilecek aylık prim tutarı belirlenecektir.

Buna göre, aylık prim tutarı 240 milyon: 4 = 60 milyon lira olacak ancak, bu tutar ücretlinin ilgili ay elde ettiği ücret gelirinin ücret gelirinin %5′i olan 50 milyon lirayı aşması nedeniyle, 50 milyon liralık tutar indirim konusu yapılacak, 10 milyon liralık tutar ise indirim konusu yapılmıyacaktır.

B- EMEKLİYE AYRILIPTA ÜCRET GELİRİ ELDE EDENLERİN ÖDEDİĞİ ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİ

TC Emekli Sandığı’ndan veya Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan emekliye ayrılanların emekliye ayrıldıktan sonra başka bir işyerinde ücretli olarak çalışmaları durumunda, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 4697 sayılı Kanunla değişmeden önceki 63. maddenin 3 numaralı bendinde yer alan şahıs sigorta şirketlerine ödenen primlerin indirilmesine ilişkin olarak, bunların emekli olmadan önceki (en son) kesilen hizmet erbabı hissesi olarak hesaplanan prim veya aidatın aylık tutarı esas alınmakta iken, 4697 sayılı Kanunla, söz konusu kişilerin emekliye ayrıldıktan sonraki işyerlerinden elde ettikleri ücretlerin %5′i, indirim olarak dikkate alınacaktır.

III- İŞVEREN ARACI KILINMAK SURETİYLE HİZMET ERBABININ ÜCRETLERİNDEN VEYA İŞVERENCE KARŞILANAN ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİ

A- ÜCRETLİLER ADINA İŞVERENCE KARŞILANAN ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİNİN ÇALIŞANLAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

1- Çalışanların Ücretlerinden Kesilmek Suretiyle İşverence Ödenen Şahıs Sigorta Primleri

Şahıs sigorta primleri, sigorta şirketine hizmet erbabı tarafından doğrudan doğruya ödenmeyip, işverenler aracı kılınmak suretiyle hizmet erbabının ücretinden kesilerek ödenmesi halinde (grup sigortası gibi)

- Sigorta mukavelesinin bir örneğinin işverende bulunması,

- Bu mukavelede sigorta priminin ödeme dönemlerinin belirlenmesi,

- Bu dönemler için ödenecek prim tutarının belli edilmiş olması

şartlarıyla, ücretin vergi matrahının teyininde her bir kişi için ayrıca fatura veya makbuz aranmaksızın, indirim konusu yapılabilecektir.

2- Çalışanlar Adına İşverence Yatırılan Şahıs Sigorta Primlerinin Ücretliler Açısından Değerlendirilmesi

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesine göre, hizmet erbabı adına işveren tarafından ödenen sigorta primleri, (grup, sağlık ve can sigortası primleri gibi) ücretliye sağlanan bir menfaat niteliğinde olduğundan, ücret olarak kabul edilmesi gerekir. Ancak, ücrt olarak kabul edilen, brüt ücrete ilave edilecek söz konusu primler, aylık ücretin %5′ini aşmayan kısmı, ücretin safi tutarının tespitinde gayrisafi ücret tutarından indirilmesi gerekecektir.

B- ÜCRETLİLER ADINA İŞVERENCE YATIRILAN ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİNİN İŞLETME AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 40. maddesinin 1 numaralı bendinde, “Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel gelirler…”in safi kazancın tespit edilmesinde, ticari kazançtan indirileceği hükme bağlanmıştır. Genel giderler içerisinde personele yapılan ve ücret kapsamına giren ödemelerde yer almaktadır.

Bu çerçevede, hizmet erbabı adına işveren tarafından ödenen sigorta primleri, (grup, sağlık ve can sigortası primleri gibi) ücret olarak kabul edildiğine göre, GVK’nın 40. maddesinin 1 numaralı bendi uyarınca, ticari kazancın safi tutarının tespitinde, genel gider olarak dikkate alınması gerekir.

Bu durumda, işverenlerin ücretliler adına ödedikleri şahıs sigorta primleri, gerek ücretliler açısından vergi yönünde bir yük getirmemekte aksine avantaj sağlamaktadır.

IV- BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMLERİNDE ÖDENEN KATKI PAYLARININ GİDER OLARAK İNDİRİLMESİ

Bireysel emeklilik sistemi için ödenen katkı paylarının, ücretin safi tutarının tespiti için gider olarak indirilmesine usul ve esaslar ile şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerin gider olarak indirilmesine ilişkin usul ve esaslar aynı olması nedeniyle, ayrıca burada değinilmemiştir. Ancak şahıs sigorta primlerinde indirim oranı brüt ücretin %5′i iken, bu oran bireysel emeklilik sisteminde ödenen katkı payında %10′dur.

Ayrıca, GVK’nın 4697 sayılı Kanun’la 40. maddesine ilave edilen 9 numaralı bent ile, işverenler tarafından, ücretliler adına ödenen katkı payları, belirtilen sınırlama kapsamında ticari kazancından tespitinde gider olarak indirilebilmesine imkan tanınmış ise de, şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primler de, yukarıda açıklandığı şekilde, GVK’nın 40. maddesinin 1 numaralı bendine göre gide olarak indirlebilecektir.