Yangında Vefat Eden İşçilerin Sosyal Güvenlik Hakları

Örneğin bir kişi işini yaptığı sırada uğradığı kaza sonucu vefat etmişse hak sahibi aile fertlerine ölüm geliri bağlanmakta, en az yüzde 10 meslekte kazanma gücü azalması olmuşsa yine sürekli işgöremezlik geliri bağlanmaktadır. Bu iki ödemenin adı gelir olmakla birlikte her ay alınan ödemeler olduklarından halk arasında aylık olarak adlandırılmakta, emekli aylığı zannedilmektedirler. Bu tür gelirlerin aylıkların bağlanması için asgari bir çalışma süresi gerekmemekte, ilk defa işe girilen günde de gerçekleşse bağlanabilmektedir.

Oysa diğer hak olan ve daha yaygın olan yaşlılık veya malûllük aylığı ise asgari bir gün sayısını gerektirmektedir. Ölüm aylığı en az beş yıllık (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) sigortalıların ölümü halinde SSK için 900 gün, Bağ-Kur, Emekli Sandığı için 1800 gün gibi prim ödeme süreleri ile bağlanabilmektedir.

Güncel çadır yangını olayındaki mağdur işçiler nedeniyle çalışanların bu tür haklarının altını çizmekte yarar bulunmaktadır.

İşyeri sınırları içinde uyuma mahallerinde uyurken yanarak vefat eden inşaat işçileri iş kazası sonucu ölen işçilerdir. Genel olarak işe giren işçilerin bildirimlerinin bir gün önce yapılması gerekmekte ise de inşaat işçileri için aynı gün içinde de bildirim yapılabilmektedir. Zira 5510 sayılı Kanuna göre”İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün, SGK'na verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılmaktadır.” Bu anlamda işçilerin ölümünden sonra fakat aynı gün içinde yapılan bildirim -Şayet gerçekten o gün işe başlamışlarsa- yasal sayılmalıdır. Fakat aslında daha önce işe başlamışlar da bildirimleri o gün yapılmışsa o takdirde bildirim geç yapılmış olacak bu durumun iş kazasında işveren yükümlülükleri yönünden farklı sonuçları olacaktır. Elbette bu durumun tespiti SGK müfettişlerine aittir.

Tabii yine 5510 sayılı Kanundaki “Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile SGK'na bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir. Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, 21 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir” hüküm doğrultusunda geç bildirimin saptanması işverenin cezai yükümlülüğünü artıracaktır.

İş kazası sonucu vefat eden inşaat işçilerinin eş ve çocuklarına (Şartları uyuyorsa anne-babasına da) ölüm geliri bağlanması gerekmektedir. Buna ek olarak bahse konu işçilerin (Borçlanma süreleri hariç) en az 900 günlük primleri var ise o takdirde bir de ölüm aylığının hak sahibi olan eş ve çocuklarına bağlanması gerekmektedir.

Ayrıca bir de iş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine 2012 yılı için 363 TL cenaze ödeneğinin verilmesi de gerekmektedir.

Çalıştığı İşyerine Ortak Olan İşçinin Sigortalılık Durumu

Soru: Bir işyerinde çalışırken 2011 yılında o işyerine ortak oldum. SSK'lı olarak çalışmaya devam ediyorum. Bu doğru bir uygulama mıdır? Erhan ÖZGÜR

Cevap: SSK'lı olarak çalışırken ortağı olduğunuz şirketten artık SSK'lı olarak bildirilmeniz 5510 sayılı Kanununa göre uygun değildir. 2011 yılından itibaren Bağ-Kur kapsamına geçmiş olmanız gerekirdi. Ortağı olduğunuz şirkette değil ama başka bir işyerinde çalışırsanız SSK'lı olarak bildirilebilirsiniz. Üstelik üzerinden 3,5 yıl ve daha fazla bir süre geçmediği için henüz kaybedilmiş bir şey yok. Hala emeklilik bakımından SSK'lılığa tabi olmaya devam ediyorsunuz.

Soru: 1982 yılında 7 bin 400 gün prim ödeyerek SSK'dan emekli oldum. İntibak Kanunundan ne kadar zam alacağım? Rafi PİŞKİN

Cevap: 2013 yılında yürürlüğe girecek intibak zammından yararlanmanız gün sayısıyla birlikte göstergenize de bağlı bulunuyor. Belirtmediğiniz göstergenize göre 105 ila 204 TL arasında bir rakamı intibak zammı olarak alacaksınız.

Soru: 05.01.1976 doğumluyum. Ocak 1999 ayında başladığım SSK sigortalılığında 3 bin 780 günüm var. Emekliliğim için kaç gün çalışmam gerekiyor? Gülçin CEYLAN

Cevap: SSK (4/a) sigortalılığından 58 yaşını doldurarak yaştan emekli olmanız 3 bin 600 güne bağlı olduğundan artık hiç çalışmasanız ve prim ödemesiniz bile 05.01.2034 tarihinde emekli olabilirsiniz. Buna karşın şayet 56 yaşında emekli olmak isterseniz 05.01.2032 tarihine kadar 5 bin 975 günü tamamlamalısınız.

Şevket Tezel