Çocuklara sigorta yapılabilir mi

Yeni Sosyal Güvenlik Yasası ile emeklilik yaşı 65'e çıkacak, hesaplama ile maaş düşecek. Çocuklarının geleceğini düşünenler SSK kuyruğuna girdi. Ancak, yasal prosedürü bilmeyenler bebekleri ‘inşaat işçisi' yapınca ‘sahtecilik' davalarıyla yüz yüze kaldı.

İşte kanuni olarak çocukların sigortalı çalışacağı alanlar:  Fabrika ve atölyelerde 14 yaşını doldurmuş çocuklar hafif işlerde çalışabilir.  Çıraklık sertifikası alan ya da sözleşme yapan çocuklar yaş sınırı olmadan bakkal, kasap, markette sigortalı olabilir...

Bebeklerin bile SSK'lı olabileceği tek sektör reklam, sinema, casting alanında faaliyet yapan şirketler... SGK Başkanvekili Güney ise velileri uyardı: Çalışmadığı halde çocuğu sigortalı yaptırana ceza gelir. Sahtecilik ve haksız menfaat suçuna girer.

Çocuğu dizide oynatmaya da çırak yapmaya da yaş sınırı yok

Sosyal Güvenlik Reformu bu hafta sonuna doğru TBMM'den geçebilir ve onaylanıp Resmi Gazete'de yayımlanmak üzere Cumhurbaşkanlığı makamına gönderilebilir. Reform gelmeden sigortalı olmak konusunda bilen de konuşuyor bilmeyen de konuşuyor. Hatta SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı'nın kapatılmasıyla kurulan SGK'nın (Sosyal Güvenlik Kurumu'nun) bazı yetkilileri bile konuyu bilmiyor. Kim olursa olsun sosyal güvenlik kanunları kapsamına girebilmek yani sigortalı olabilmek için kanunlarda belirtilen faaliyetlerde bulunmak bir nevi iş yapmak-çalışmak gerekir. Kanunlar gereğince de çocukların bazı iş ve işyerlerinde çalışmaları yasaktır ama bu yasak bütün faaliyetler için geçerli değildir.

Çocuklar nerelerde çalışabilir?

Çeşitli kanunlar gereğince çocukların çalışabilme yaşlar farklıdır ve bazı kanunlarda çocukların çalışabilmeleri için asgari yaşlar vardır:

1- Fabrika-atölyelerde sınır 14

4857 sayılı İş Kanunu'nun 71'inci maddesi gereğince, İş Kanunu'nun uygulandığı işyerlerinde; "Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler..." Görüldüğü üzere fabrika-atölye çocukların çalışabilmelerinin alt yaş sınırı 14'tür. 14 yaşından küçük çocuk çalıştırılırsa yine SSK'lı olur ama işverene ceza uygulanır.

2- Esnaf yanında yaş şartı yok

4857 sayılı İş Kanunu'nun 4'üncü maddesine göre; "...Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu'nun 2'nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde..." İş Kanunu uygulanmaz dolayısıyla çocukların çalıştırılmaları konusunda İş Kanunu'ndaki gibi bir sınırlama esnaflar için geçerli değildir. Bu durumda, mahallemizde bulunan bakkal-market-kasap-manav-terzi-berber-kuaför gibi esnafların yanında meslek öğrenmek için işe girenlere iki farklı kanun uygulanır.

Esnafın bulunduğu ilçe veya mahalde 3308 sayılı Kanun gereğince açılmış Çıraklık ve Mesleki Eğitim Merkezi yoksa esnaflık faaliyeti konusunda sınıf açılmamışsa, Borçlar Kanunu'nun 318'inci maddesindeki şartları içeren Çıraklık Sözleşmesi yapılmalıdır. Bu sözleşme gereğince de çırak kaç yaşında olursa olsun SSK'ya sigortalı olarak bildirilmelidir. Bu emeklilik için başlangıç sayılır.

3- Çıraklık veya sanat okulunun sigortası hiçbir işe yaramaz

3308 sayılı Mesleki Eğitimi Kanunu gereğince 14 yaşını tamamlamış olan çocuklara çırak denilmektedir. 3308 çıraklığı için yapılan SSK ise emeklilik için başlangıç değildir. 3308 sayılı Kanun gereğince meslek liselerinde okuyan öğrenciler ile Çıraklık Eğitim Merkezi öğrencileri için Milli Eğitim Bakanlığı'nca çırak-öğrenci sigortası yapılmaktadır ve SSK'ya iş kazası-meslek hastalığı ile hastalık sigortası primi ödenmektedir. Bu priminin içinde emeklilik primi olmadığı için bu okul ve merkezlerde yapılan sigortalar emeklilik için başlangıç sayılmaz-bir işe de yaramaz.

4- Sanatsal faaliyetlerde yaş sınırı yok

5953 sayılı Basın İş Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu veya 4857 sayılı Kanun gibi henüz özel bir çalışma kanunu-düzenlemesi olmayan güzel sanatlar konularında Borçlar Kanunu'nun 353 üncü maddesi uygulanır. (Madde 353 - Bu babın hükümleri hizmet akdinin teşekkül unsurlarını havi olmakla beraber ilmi veya bedii malümatı mahsusayı haiz olanlar tarafından ücretle yapıla gelen mesai hakkındaki akitlere de tatbik olunur.)

Borçlar Kanunu gereğince yapılacak hizmet akitlerinde ise belli alt yaş şartı yoktur bu nedenle güzel sanatlar konularında faaliyet gösteren, mesela-reklam filminde rol alan, katalog çekimlerinde görev verilen-hizmet akdi yapılan çocuklarımız KAÇ YAŞINDA OLURSA OLSUN 506 sayılı Kanun'un ek 10' uncu maddesi gereğince sigortalı yapılmak zorundadır.

5- 18 yaşından büyük bayanlar çalışmadan sigortalı olabilir

Sigortalı olabilmek için yani SSK'lı olabilmek için bir iş bir faaliyette bulunmak gerektirmekle birlikte 18 yaşını tamamlamış bayanların herhangi bir iş yapmalarına gerek kalmadan sosyal güvenlik kapsamına girme hakları vardır. 1479 sayılı Kanun'un 79 uncu maddesine göre; "...ev kadınları ... talepleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabilirler... İsteğe bağlı sigortalılık, sigortalılık tescil talebinin Kuruma intikal ettiği tarih itibariyle başlar...". Görüldüğü üzer ev kadını olup da 18 yaşını tamamlamış kim varsa Bağ-Kur'a isteğe bağlı sigortalı olmak için yeni yasa çıkmadan evvel müracaat ederse yeni yasanın getirdiği olumsuzluklardan kurtulabilir.

YENİ YASADAN ÖNCE SİGORTALI OLMANIN FAYDALARI

1- 65 yaşında emeklilikten kurtulun

Yeni yasa yürürlüğe girmeden sosyal güvenlik kapsamına giren kadınlar 58 ve erkekler 60 yaşında, SSK'lı iseler 7000 gün, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı iştirakçisi iseler 9000 günle emekli olacaklar. Öte yandan yeni yasadan sonra ise girenlerden SSK'lı olanlar 7200 günle emekli olacaklar.

2- Emekli aylıklarınız 10 puan fazla olacak

Yeni yasadan önce sosyal güvenlik sistemi kapsamına girenlerin ilk 3600 günlerinin her 360 günü için aylık bağlama oranları yüzde 3 olacak ama daha sonra girenlerin her 360 günleri için yüzde 2 olacak.

3- Emekli olduktan sonra da çalışın

Yeni yasadan önce sisteme girenler emekli olduktan sonra SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödeyerek hem emekli aylıklarını alıp hem de çalışabilecekler. Yasa çıktıktan sonra bu şans yok.

4- Reformdan önce devlet memuru olanlar en şanslı kesim olacak

Yeni yasadan önce memur olacak olanlar ise en şanslıları olacak. Çünkü, memurlar emeklilik zamanları ve şartları ile emekli aylığının hesaplanması yönünden eski 5434 sayılı Kanuna tabi olacaklar ama yeni yasadan sonra işe giren memurlar yeni yasaya (5510'a) tabi olacaklar. Mesela aylık bağlama oranları eski memurlar için (25 yıla kadar) yıllık yüzde 3 iken yeni memurları için yüzde 2 olacak.

Küçük çocuğa sigorta evrakta sahteciliktir!

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanvekili Tahsin Güney, çalışmadığı halde sigortalı olan çocuklar için müfettişlerin daha sıkı denetim başlattığını belirterek, anne, baba ile işveren için evrakta sahtecilik ve haksız menfaat temini suçlarından yasal işlem başlatılacağını söyledi.

Vatandaşlar, Sosyal Güvenlik Reformu yürürlüğe girmeden 18 yaşın altındaki çocuklarını sigortalatmak için sıraya girerken, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) bu konuda uyarı geldi. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanvekili Tahsin Güney, yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı almak için 18 yaş şartı arandığına dikkat çekti.

DİZİ YILDIZI OLABİLİRLER

Konuya yönelik olarak AKŞAM'a değerlendirmede bulunan SGK Başkanvekili Güney, çocukların, ‘çocuk yıldızlığı' gibi bazı sektörlerde çalışmasında yasal olarak bir engel bulunmadığını kaydederek, çocukların ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacağını söyledi.

SİGORTALILIĞI ETKİLEMEZ

Güney, 18 yaşını dolduruncaya kadar geçen çalışma dönemlerinin yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı almak için şart olan sigortalılık süresinden sayılmayacağını ifade etti. Güney, "Malullük aylığı almak isteyen bir çocuk, diyelim 600 gün çalıştı. Ancak bu aylığı alması için 18 yaşından sonra 10 yıl sigortalılık süresi gerekiyor. Yani bu çocuğun en az 10 yıl beklemesi gerekiyor" dedi.

Güney, 18 yaşından önce sigortalı olanlar için sigortalılık süresinin geçerli olmayacağını kaydederek, ancak bu yaştan önce kazanılan prim ödeme gün sayısının kabul edildiğini ifade etti. Güney, emeklilik yaşı konusunda da 18 yaştan önce sisteme girmenin avantaj sağlayacağını ifade etti. Güney, yasa yürürlüğe girmeden önce sigortalı olan kişi için, 18 yaşın altında da olsa yaş şartının 58-60 olacağını aktardı.

MÜFETTİŞLER TAKİP EDECEK

Reformun yasalaşması sürecinde çalışmadığı halde küçük çocuklarını sigortalı yaptırmak isteyenlerin çok sayıda olabileceğini aktaran Tahsin Güney, suiistimalleri önlemek için müfettiş görevlendireceklerini kaydetti. Güney, şöyle konuştu:

ANNE-BABA İMZASI ŞART

"Müfettiş, gerçekten o çocuk çalışıyor mu, çalışmıyor mu diye bakar. Eğer çalışmıyorsa, Türk Ceza Kanunu'na (TCK) göre evrakta sahtecilik ve haksız menfaat temin etme suçu işlenmiş olur. Müfettişler, bunu savcılıklara intikal ettirir. Çocuk 18 yaşın altında olduğu için anne ve babasının imzasıyla sigortalı olacak. Bu durumda anne ve baba da işveren gibi sorumlu olacak. Hem gerçekte çalışmayan bir çocuk çalışmış gibi gösterildiği için hem de yasa yürürlüğe girmeden haksız menfaat temin etme suçlarından yasal işlem başlatılır."

SİGORTALI SAYISI 700 BİN ARTTI

GÜNEY, sosyal güvenlik reformunun geçen dönemki yasalaşma sürecinde de böyle yığılmaların olduğunu ve sigortalı olanların sayısında birden 700 bin artış olduğunu hatırlattı. Tahsin Güney, bu yasa sürecinde de bu tür ani sigortalı olma durumuyla karşılaşmamak için müfettişlerin denetimleri sıklaştıracağını dile getirdi. Güney, okullarda vatandaşlık dersinde sosyal güvenlik sistemi ile ilgili bölümler olması için çalışma yaptıklarını da sözlerine ekledi.

2 ÇOCUĞUM VAR AMA SİGORTA YAPTIRMAM

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanvekili Tahsin Güney, kendisinin de 7 yaşında ve 8 aylık iki çocuğu olduğunu söyledi. Tahsin Güney, buna rağmen kendi çocuklarına sigorta yaptırmadığını da özellikle vurguladı.