Erken Emeklilik

Emeklilik için yaşa takılan 5 milyon kişiyi ilgilendiren çalışmada sona yaklaşıldı Formüller üzerinde son rötuşlar yapılırken; maliyet hesabı da masaya yatırılıyor.

Prim gün sayısını ve yılını dolduran ancak yaşa takılan emekli adaylarının sorunu çözülüyor. 1999 yılından önce sigortalı olup sonradan çıkan yasayla emeklilikleri yaş yüzünden ertelenen yaklaşık 5 milyon vatandaşın emekli olabilmesinin önü açılıyor. Emeklilik formülleri üzerinde son rötuşlar yapılıyor.

2 AYRI FORMÜL

Emeklilikte yaşa takılanlar, sorunlarını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik'e aktarmış ve bir çözüm bulunmasını istemişti. Bakan Çelik de 'çalışma yapılacağı' sözü vermişti. Bakan Çelik'in talimatı ile çalışmaya başlayan bürokratlar, yaşa takılanlar için formüller üretti. Sona yaklaşılan çalışmada, prim gün sayısını ve yılını tamamlamış, yaşının dolup emekli olmasına 2 yıl kalanlar üzerinde ağırlıkla duruluyor. Bu durumdaki emekli adayları için 2 formül üzerinde çalışılıyor. Bu kişilere ya alacakları maaşlardan kesinti yapılmadan emeklilik hakkı verilecek ya da maaşlarından yüzde 8 kesinti yapılacak.

Yapılan çalışmaların mali sistemi bozmayacak olması birinci öncelik olarak ele alınıyor. Çalışmalarla ilgili ayrıca Maliye Bakanlığı'nın da görüşleri alınacak.

Bürokratlar, farklı ülkelerde uygulanan sistemler üzerinde de incelemeler yapıyor.

YÜZDE 30 İNDİREN VAR

Erken emeklilik uygulamalarının yer aldığı ülkelerde resmi emeklilik yaşı asgari 60 ila 67 yaşları arasında değişmekte. Bu ülkelerde resmi emeklilik yaşında 3 ila 5 yıl arasında erken emeklilik imkanı sunulmakta. Erken emekli olunan süreyle orantılı olarak bağlanacak aylıklarda, her yıl için yüzde 3.6 ila yüzde 7.2 oranında indirime gidilmekte. 5 yıl erken emekli olmayı tercih eden kişinin aylığında yüzde 30'a varan indirimler yapılmakta.

SGK Uzmanlarına göre başbakan yardımcısı ve maliye bakanı böyle bir şeyin olmasına ihtimal vermiyor. Çünkü devletin 5 milyon emekliyi kaldıracağını düşünmüyorlar. Ancak Faruk Çelik'in güvenlik bakanı olarak verdiği emir nedeni ile 2014 yılında olma ihtimali bulunmakta. Bunun sebebi ise olacak iki seçime bağlanmaktadır. Çağlayan'ın konu hakkında var olan açıklamaları ise kısa süre içerisinde sizlere aktarılmaya devam edecektir.

"Yanımıza emekli olmuş bir amca geliyor ve bize soruyor: Bizim gün sayımız aynı olmasına rağmen o benden neden fazla maaş alıyor? Burada esas olan gün sayısı değildir. Gerçek sıkıntı işverenlerin çalışan personelin primini gerçek maaş üzerinden değil de asgari ücret üzerinden ödemesidir. Sizin piriminiz ne kadar yüksek ödenirse o ölçüde yüksek emekli maaşı alırsınız. Zaten Türkiye'de çalışanların yüzde 60'ının primleri asgari ücret olarak gösteriliyor. Böylelikle hem devlet kaybediyor hem de çalışan emekli olduğunda gerçek hakkını alamamış oluyor."

Emeklilik için yaşa takılanların umudu sürüyor. Yeni formüller belirlendi, onay bekleniyor.

Emeklilik için prim günü ve yıl şartlarını tamamlayıp yaşı bekleyen yaklaşık 5.5 milyon kişinin gözü aydın! Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yaşı bekleyenler ile ilgili çalışmalarını tüm hızıyla sürdürüyor. Bakan Faruk Çelik’in talimatının ardından harekete geçen bürokratlar, yaşı bekleyenler için alternatif formüller üzerinde duruyor.

Mali dengeler bozulmadan neler yapılabileceği araştırılıyor. Çeşitli ülkelerdeki uygulamalar üzerinde incelemeler devam ediyor. Edinilen bilgiye göre; masaya yatırılan formüller arasında, ‘daha düşük maaşla erken emeklilik‘ yer alıyor.

ERKEN EMEKLİLİK İÇİN SÜREÇ İŞLİYOR

Yaşı bekleyenlerin sağlıktan yararlanabilmesinin önünü açacak düzenlemeler üzerinde duruluyor. Alternatif formüller Çalışma Bakanı Faruk Çelik’e sunulacak. Ardından Maliye Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığı bürokratları bir araya gelerek, bu formülleri masaya yatıracak. Oluşturacakları mali yükler hesaplanacak. Çalışmaların ardından da emeklilik için yaşı bekleyenlere yönelik ana formül şekillenecek.

SGK'nın yeni başkanı Yadigar Gökalp İlhan ile makamında görüştük. Gökalp'ten yakın zamanda TBMM'ye sevk edilmesi beklenen 15 maddelik tasarı taslağından başka, "Vazgeçildi" haberlerine rağmen emeklilikte yaşa takılanlarla müjdeli haberler var. Planlanan formül şu: Emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl için yüzde 5 düşük maaşı kabul eden hemen emekli olabilecek. Maliye yüzde 5 kesinti istiyor, ancak Almanya'da yüzde 2 olan bu oran önümüzdeki haftalarda kesinleşecek

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanı Yadigar Gökalp İlhan Hanımefendi, makamlarında karşılayıp öğle yemeği ikramında bulunmaları esnasında zaman kazanmak adına sorduğumuz sorularımıza gayet içten cevaplar verdiği gibi, gerçekten SGK'nın birikmiş sorunlarına çözüm getirmek istek ve amacında. Bizden de katkı bekliyor, soru ve sorunlara hep birlikte çözüm getirmeyi istiyor.
İlk sorum "emeklilikte yaşa takılanlar" ile ilgili oldu. Başkan İlhan, bu konuda çalışmalarının devam ettiğini ve yakında gerçek metnin ortaya çıkacağını ifade etti. "Her erken emekli olunacak yaş için emekli aylıklarında bir indirim söz konusu olup olmadığı" soruma ise şimdilik taslak metinde her erken emekli olunacak yaş için "yüzde 5'lik bir indirimi" düşündüklerini, ama henüz kesinleşmediğini ekledi. Maliye'nin görüşünün yüzde 5 kesinti yapılması yönünde olduğu belirtildi. Gökalp, konuyla ilgili olarak yasa çıkarsa sigorta süresi ve prim gün sayısı dolup yaşı bekleyen 300 bin kişinin (SSK'lının) emekli olma hakkı elde edeceğinden maliyet unsurunun hesaplandığını da belirtti.

YAŞA TAKILANLARIN BORÇLANMA TALEBİNİ DE İLETTİM

SGK Başkanı ile görüşeceğimi duyan "emeklilikte yaşa takılanlar" grubu da beni arayıp başkana bir teklifleri olduğunu belirttiler. Tekliflerini başkan hanıma ilettim. Grubun teklifi, "Emekliliğimize yaş şartından kaç yıl kalmışsa parasını peşin ödeyelim, aylıktan indirim yapmasınlar" idi. Başkan hanım bu teklife de sıcak baktığını ve bakanlık makamıyla birlikte konuyu değerlendireceklerini ifade etti. Bu uygulanırsa günlük en az 10.5 lira borçlanmak gerekiyor. Bu da örneğin 5 yılınız kalmışsa 19 bin lira borçlanma demek.

ERKEN EMEKLİLİK SADECE SSK'LILARA

Yaşı beklerken iş bulma umut ve isteği azalan ve emekli de olamayanlardan sadece SSK'lılara (4/A'lı) erken emeklilik hakkı gelirken, Bağ-Kur'lu (4/B'li) ve memurlara (4/C'li) bu hak şimdilik düşünülmüyor. Bu konuda en önemli kriter iş bulma konusu olduğu için SSK'lı olup da emeklilik bekleyenlerin ilk planda düşünülmesi doğru olmakla birlikte, Bağ-Kur'lulara ve memurlara da erken emeklilik getirilmesi yerinde olacaktır.

YAŞA TAKILANLAR KİMLER?

SSK'lı olanlardan 8.9.1999 gününe kadar emeklilik için iki şart vardı. Birincisi, sigortalılık süresi (kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl), ikincisi de 5000 günlük prim ödeme gün sayısı. Bu tarihten sonra ise üçüncü bir şart daha geldi, yaş şartı. 8.9.1999 gününden önce işe girenler için kadınlarda 40 ile 58, erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişen yaş bekleme süresi getirildi. Memurlar ve Bağ-Kur'lular için de benzer şekilde yaş şartı getirildi.
"Emeklilikte yaşı bekleyenler"in büyük bir derdi daha var. İşe girmek isteseler "Yaşlısın" diyorlar, emekli olalım dediklerinde ise "Gençsin" diyorlar. Bu sebeple iki arada bir derede kalmış gibiler.

ALMANYA VE FİNLANDİYA ÖRNEKLERİ

Almanya'da normalde emeklilik yaşı, işe giriş ve doğum tarihlerine göre 65 veya 67'dir. Ancak 63 yaşına gelmiş olanlar her eksik yaş için yüzde 2'lik daha düşük emekli aylığı bağlama oranıyla 67 yaşını beklemeden emekli de olabiliyorlar. Daha sonra çalışsalar bile emekli aylıkları artmıyor. Finlandiya'da da benzer uygulama var, ama daha güzel. Eksik aylık bağlama oranıyla daha erken yaşlarda emekli olanlar, emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederlerse her çalıştıkları yıl aldıkları emekli aylığı yüzde 2 artarak gerçek emekli aylıklarına yükseliyor.

ÇALIŞTIKÇA EMEKLİ AYLIKLARI DÜŞÜŞÜ DE DEĞERLENDİRİLİYOR

İşin ilginci çalışanları daha geç emekli etmeye çalışan hükümetler "Bu yetmez, bir de çalıştıkça emekli aylıklarını düşüreceğiz" dediler. Bu sebeple 1.1.2000 gününden sonra biraz, 1.10.2008 gününden sonra ise her prim ödenen ay için ileride alınacak emekli aylıkları 2'şer lira düşüyor. SGK Başkanı ile bu konuyu görüştüğümüzde Denizli Pamukkale Üniversitesi'nden Doç Dr. Oğuz Karadeniz'in bu konuda teklifi olduğunu ve değerlendirdiklerini belirtti. Teklife göre, aktif yaşlanma politikaları kapsamında, günü dolduktan sonra yaşı beklerken çalışmaya devam ederken, her fazla 360 gün aylık bağlama oranının (ABO) 2 değil, 3 olarak alınması ve 50 yaşından sonra çalışılan her yıl için de ABO'nun 4 olarak alınması durumunda sigortalıların daha çok aylık almak adına çalışmaya devam edecekleri beklentisi olacağı belirtilmiş.

EMEKLİ ÇALIŞANLARA DA MÜJDE GELEBİLİR

İkinci olarak da emekli olduktan sonra çalışıp SGK'ya SGDP primi ödeyerek çalışan emeklilerin, bu çalışmalarından emekli aylıklarına yansıma olmadığından gerçekte 1.5 milyondan fazla emekli çalışan olduğu halde 80 bini kayıtlı, geri kalanı kayıtdışı çalışmaktadır. Bunu engellemek adına, emekli olduktan sonra çalışılan her yıl için emekli aylıklarının yüzde 2 artırılması da düşünülmektedir. Bu durumda hem gelir vergisi hem de prim geliri artmış olacak.

SGK DENETMENLERİ MERKEZİLEŞECEK

Halen il müdürüne bile değil Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri'ne bağlı çalışan Sosyal Güvenlik Denetmenleri'nin yerelleşmesi sorununu ortadan kaldırmak için denetmenlerin belli illerde grup ve büro başkanlıkları olarak toplanması ve merkezileştirilmesi de düşünülen değişiklikler arasında. Ayrıca denetmenlerin harcırah ve ücretleri konusunda da çalışmalar devam ediyor.

SOKAK ÇOCUKLARI KURTULDU

Ana-babası olmayan 18 yaşından küçük çocukların zorunlu "Genel Sağlık Sigortası" kapsamında hem gelir testi hem de GSS primi konusunda zorluklar vardı. Konuyu gazetemizde de Ceyda Erenoğlu ile Hilal Öztürk haberleştirmişti. Artık sokak çocuklarının, para ödemeden primleri Hazine'den ödenerek sağlıkları karşılanmış olacak.

YABANCILARDA SEVE SEVE GSS KALKIYOR

Özellikle İngiliz ve Alman hükümetleri ile diplomatik soruna sebep olan, yabancılardan ülkemizde bir yıldan çok ikamet edenlerin zorunlu olarak GSS primi (aylık 250 lira gibi) ödemeleri uygulamasına da son veriliyor. Bundan böyle sadece isteyen yabancı GSS primi ödeyecek, istemeyen ödemeyecek.

TOPLULUK ÇALIŞANLARINA YÜZDE 5'LİK İNDİRİMDEN İŞVEREN YARARLANACAK

5510/5-g kapsamında yurtdışında (eski adı topluluk sigortası) çalışanları için işverenler, sadece GSS (yüzde 12.5) ve kısa vadeli (yüzde 2) prim ödüyorlar ve yüzde 5'lik indirimden yararlanamıyorlardı. Şimdi yapılan düzenlemeyle bu işverenler de yüzde 5'lik işveren indiriminden faydalanacaklar.