Konusu İş Görme Olan Akitler ve Unsurları

Hizmet akdi, Borçlar Kanunundaki tarife göre;
    Hizmet akdi bir mukaveledir ki onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmet görmeyi ve iş sahibi dahi ona ücret vermeyi taahhüt eder.
Ücret zaman itibariyle olmayıp yapılan işe göre verildiği takdirde dahi işçi muayyen veya gayri muayyen bir zaman için alınmış veya çalışmış oldukça, hizmet akdi yine mevcuttur, buna parça üzerine hizmet veya götürü hizmet denir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Kanundaki tarife, ilmi araştırmalara ve yargı kararlarına göre hizmet akdinin unsurları:
1- Hizmet
    İşçi, işverene emeğini verme taahhüdünde bulunur. İşçi, eseri değil, hizmet verme sorumluluğunu taşır. Hizmet, işverenin işyerinde veya belirleyeceği yerde yapılır.

    2- Bağımlılık
    Hizmet akdi iki taraflı akidlerden olup, karşılıklı borç doğurur. İşçi emeğini, işveren emrine verir ve işin yapıldığı sürede ona tabi olur. İşveren ise emeğin karşılığı olarak ücret ödemeyi kabul eder.
    Bağımlılık unsuru hizmet akdini, konusu iş görme olan diğer akidlerden (istisna, vekalet vb.) ayıran en önemli unsurdur.
    3- Ücret
    Emeğin kirası niteliğindedir. İşverenin sorumluluğudur. Saat, günlük, haftalık, aylık çalışmalar karşılığı ödenebiyeceği gibi işin miktarına göre ve kardan hisse şeklinde de verilebilir. Ücretin ödenme şekli akdin niteliğini değiştirmez. Nakit veya sair şekilde ödenebilir.
    4- Süre
    İş (hizmet) sözleşmesi belirli bir süre için yapılabileceği gibi süresiz de yapılabilir. Hizmetin, sözleşme süresi içinde günün belirli saatlerinde, haftanın veya ayın belirlenen günlerinde yerine getirilmesi de mümkündür. Belirtilen şekillerdeki çalışmalar hizmet akdinin niteliğini değiştirmez. Borçlar Kanununda, hizmet sözleşmelerinin yazılı yapılması gerektiği yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Hizmet sözleşmelerinin yazılı yapılması İş Kanununun 9’uncu maddesinde hükme bağlanmıştır. İş Kanununa göre belirli süresi bir yıl veya daha uzun süreli hizmet akitlerinin yazılı yapılması zorunlu kılınmıştır. İş sözleşmesinin süresiz yapılması şart ve zorunluluk değildir. Hizmet akitlerinin yazılı yapılmamış olması, hizmet akdinin varlığını etkilemez.

B- İSTİSNA AKDİ (ESER SÖZLEŞMESİ)   

İstisna sözleşmesi, Borçlar Kanununun 355’inci maddesinde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre, “Onunla bir taraf (yüklenici), öteki tarafın (ısmarlayan - sipariş veren) ödemeyi taahhüt ettiği ücret karşılığında, bir eser meydana getirmeyi taahhüt eder - borçlanır.”

    Kanundaki tarife, ilmi araştırmalara ve yargı kararlarına göre istisna akdinin belirleyici unsurları şunlardır:
    1- Eser (Yapılacak Şey)
    Akdin konusu, emek değil neticesidir. Hizmet değil, eser önemlidir.
    2- Bağımsızlık
    Müteahhit (yüklenici) eserin meydana getirilmesini, işin sahibi de fiyatını (bedelini) vermeyi taahhüt ederler. Eserin meydana getirilmesi çalışması, işin sahibinin emrinde yapılmaz. Müteahhit çalışmasında serbesttir. alışmanın, işin sahibinin göstereceği yerde yapılması da, akdin niteliğini değiştirmez.
    3- Semen (Fiyat-Bedel)
    İşin ücretidir. Eserin fiyatıdır.
    4- Süre (Zaman)
    Sözleşmenin süresi vadeyi, başka bir anlatımla eserin teslim zamanını ifade eder.

    Hizmet Akdi ile İstisna Akdini Birbirinden Ayıran Özellikler:
    1- Hizmet akdinde taraflar arasında (tabiiyet) bağımlılık vardır. Bu özellik iki akit arasındaki en önemli ayrıcalıktır.
    2- Hizmet akdinde konu, emeğin doğrudan kendisidir. Hizmet akdinde kişi, emeğini kiralar. İstisna akdinde ise, emek karşılığı vücuda getirilen şey (eser) taahhüdün konusudur.
    3- Hizmet akdinde ücret, emeğin kirasıdır. İstisna akdinde ise, ücret emek sonucu meydana getirilen eserin bedelidir.
    4- Hizmet akdinde çalıştırılanın işverene ait işyerinde veya işverenin göstereceği yerde çalıştırılması esastır. İstisna akdinde ise, akde konu olan işin işverenin işyerinde imali gerekmiyorsa, taahhüt eden tarafından kural olarak kendi işyerinde ve bağımsız olarak yapılır.

C- VEKALET AKDİ (VEKİLLİK SÖZLEŞMESİ) 

   Vekalet akdi, Borçlar Kanununun 386’ncı maddesinde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre; Vekil, sözleşme uyarınca kendisine yüklenen (sorumluluğuna verilen) işin yürütülmesini veya üzerine aldığı işin yerine getirilmesini borçlanır.

   

ssk

Konusu İş Görme Olan Akitler ve Unsurları Resim Galerisi

ssk