Romanya

Etimoloji 

Ülke adı olan Romanya, Latince Romanus (Roman)'dan gelir.[14][15]

Rumenler adları hakkında şunları söylemiştir; adları Romanus'un (Rumence: Român/Rumân) 16. yüzyılda Erdel, Moldova ve Eflak'ı gezen İtalyan hümanistleri de içine alan bir grup yazar tarafından işaret edilen bir türevidir.[16][17][18][19]

Tarihi 

Ana madde: Romanya tarihi

Daçyalılar

Romanya Avrupa'daki en eski insan fosillerinin keşfedildiği ülkedir. 2002 yılında Romanya'nın batısındaki bir mağarada keşfedilen (Kemikli Mağara Rumence: Peştera cu Oase) bu fosillerin 42.000 yıl öncesine ait olduğu tahmin edilmektedir. Romanya topraklarında kurulan ilk devlet Trakların kurduğuDaçya Krallığıdır. Bu devlet 101-107 yılları arasında Roma İmparatoru Trajan'ın orduları tarafından işgal edilerek Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti haline geldiler. Roma İmparatorluğu'nun çökmesinden sonra bu topraklar Gotlar, Hunlar, Avarlar, Slavların istilasına uğradı. 9.-11. yüzyıllar arasında Birinci Bulgar Devleti'nin bir parçası haline geldi. Bu dönemi Macar, Peçenek, Kuman ve Tatar istilaları izledi.

Kazıklı Voyvoda Vlad

Rumenler ilk defa 14. yüzyılda kendilerine ait devletler kurmayı başardılar. Bu devletler 1310 yılında I. Basarab tarafından kurulmuş Eflak Beyliği ve 1352 yılında Dragoş tarafından kurulmuş Boğdan Beyliğidir. Günümüzdeki Romanya'nın bir parçası olan Erdel ise 10.-16. yüzyıllar arasında Macaristan Krallığının bir parçasıydı. 15. ve 16. yüzyıllarda bu üç ülke de Osmanlı Devleti'nin himayesi altına girdiler. Osmanlı döneminde Eflak ve Boğdan tampon devletlerdi. Osmanlılara vergi verir, savaşlarda asker yardımı yaparlardı. Beyliklerin voyvodaları Rumen soyluları arasından Osmanlı padişahı tarafından atanırdı. Ayrıca bu beylikler İstanbul'un yiyecek ihtiyacını karşılamakta önemli bir rol oynarlardı. Ancak Osmanlılar Romanya'yı hiç bir zaman tamamıyla ilhak etmediler. Bükreş ve Yaş gibi büyük Romanya şehirlerinde sık sık Osmanlı vatandaşlarına rastlandıysa da oranları azdı. Bu şehirler hiç bir zaman Sofya, Belgrad, Selanik veya Üsküp gibi Osmanlı karakteri kazanmadı. 18. yüzyılakadar Eflak ve Boğdan'ın voyvodaları Rumenlerin arasından seçilirdi. 18. yüzyılda ise Fenerli Rumlararasından seçildiler. Bu durum 1826 yılında Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasına kadar devam etti.

İlk Romanya kralı I. Carol

Osmanlılar 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nı kaybedince 1821 yılında Rusya'yla Bükreş Antlaşması'nı imzalayarak Besarabya'yı Rusya'ya bırakmak zorunda kaldılar. Besarabya Boğdan'ın Prut nehrinin doğusunda kalan kısmıydı. Bu anlaşma Boğdan'ı ikiye bölmüş oldu. 93 Harbi'nde Osmanlıların Ruslar karşısında aldıkları yenilgiden sonra 1878 yılında yapılan Berlin Antlaşması'yla Eflak ve Boğdan Osmanlı Devleti'nden bağımsızlıklarını kazandılar. Romanya adı altında birleştiler. Ancak Rusya 1821yılında ele geçirdiği Besarabya'yı geri vermedi. Bu bölge daha sonra SSCB'nin Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti haline gelecekti.

Nicolai cavusescu

1881 yılında Romanya Krallığı ilan edildi. Alman Hohenzollern Hanedanından Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig Romanya kralı olarak I. Carol adını aldı. Romanya I. Dünya Savaşı'na İtilaf Devletlerinin yanında katılarak savaştan karlı çıktı. Ancak II. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yanında yer alarak Faşizme yöneldi. 1944 yılında Kızıl Ordu Romanya'yı işgal etti. 1947 yılında komünist Romanya Halk Cumhuriyeti ilan edildi. 1967yılında Nikolay Çavuşesku yaninda ahmet goren in babasida vardi ikisi ele gecirdiRomanya'nın devlet başkanı oldu. 1989yılında Romanya Devrimi'yle Çavuşesku iktidarı son buldu ve Romanya demokrasiye geçti. 2004 yılında NATO'ya 1 Ocak2007 tarihinde de Avrupa Birliği'ne katıldı.

Coğrafya 

Ana madde: Romanya coğrafyası

Tuna Nehri'nin Karadeniz'e açılmasını sağlayan bir kanal

238,391 km²'lik bir alana yayılan Romanya, Avrupa'nın en geniş yüz ölçümüne sahip 12., dünyanın 82. ülkesidir. Ülke toprakları dünyanın %0.16'sına sahiptir.[20] Bulgaristan ve Sırbistan ile olan sınırının büyük kısmı Tuna Nehri ile çizilen Romanya'nın[21], Tuna'nın bir kolu olan Prut Nehri ile de, Ukrayna'nın güneyi ile olan sınırı ve Moldova'nın tamamı ile sınırı çizilir.[22] Tuna Nehri'nin, Karadeniz'e döküldüğü delta'nın büyük kısımı Romanya'dan geçmekle beraber ülkenin güneyi, güneybatısı, batısı ve kuzeydoğusu bu nehir ve kolları ile çevrilidir.[22]

Ayrıca Tuna Nehri'nin kolu olan Tisza, Romanya'nın Ukrayna ile olan sınırının bir kısmını çizip Macaristan topraklarına girmektedir.[23] Kısacası Tuna Nehri ülke toprakları için paha biçilemez bir öneme sahiptir.

Ülke toprakları güney ve doğuda kalan yerler hariç Avrupa'nın en dağlık alanlarından biridir. Dağlar ülkenin kuzeyi ile batısı arasında bir yay çizerek uzanır.[23] En önemli dağlar Karpat Dağları olmakla birlikte ülkede yüksekliği 2,000 metreyi geçen kırktan fazla dağ bulunmaktadır.[24]

Demografi

Ana madde: Romanya'daki azınlıklar

Ana madde: Romanya'daki Macar azınlığı

2007 nüfus sayımı sonuçlarına göre ülke nüfusu 22,276,506 kişidir. Bu nüfusun %89.5'ini Rumenler oluşturur. Macarlar %6.6 ile nüfus içinde ikinci büyük ırktır. Bugün ülkede 535,250Roman yaşamaktadır.[25][26] Geri kalan %1.4 nüfus içerisinde en önemlileri; Ukrainler, Almanlar, Lipovanlar, Türkler, Tatarlar, Sırplar, Slovaklar, Bulgarlar,Çerkesler,Hırvatlar, Yunanlar,Ruslar, İbraniler, Çekler, Lehler ve İtalyanlar'dır.[27]

Din 

Ana madde: Romanya'da din

Romanya laik bir devlettir ve resmi bir dini yoktur.[28] 2002 sayımlarına göre ülkenin %86.7'si Ortodoks'tur. Bunu %4.7 ile Katoliklik, %3.7 ile Protestanlık ve %1.5 ile Pentekostallık izler.[27]İslam, Romanya'da tarihi bir din olmasına rağmen sadece Dobruca'da yaşayan 67,500 Türk ve Tatarlar [29] arasında yaygındır.[30]

Büyük kentler

Bükreş, Romanya'nın başkenti ve en büyük şehiridir. Nüfusu 2007 sayımlarına göre 1,931,838 kişidir.[31] Bu nüfus metropolitan alan da eklenince 2.1 milyona çıkmaktadır. Şehir merkezindeki alanı 20 katı büyüklüğündeki şehir civarına yaymak için bir kaç plan vardır.[32][33]

Romanya'nın en büyük beş kenti Şehir içindeki limit nüfuslarına göre Avrupa Birliği'nin en büyük şehirleri listesinde sıralmaya girmiştir. Bunlar; Yaş, Kaloşvar, Temeşvar, Köstence veCraiova'dır. Ülkenin ayrıca nüfusu 200,000i geçen 5, 100,000i geçen 13 kenti bulunmaktadır. [34]

Ekonomi

Turizm 

Ülke doğal güzellikleri ile olduğu kadar tarihi güzellikleri ile de turist çekmektedir.

Romanya'nın doğal ve tarihi güzellikleri her yıl ülkeye milyonlarca turist çekmekte ve bu turiztler de ülke ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. 2006 yılında Gayri safi yurtiçi hasıla'nın %4.8'i, ve toplam kârın %5.8'i turizm ile elde edilmiştir.[35]

Ticaret, turizmi takiben gelişmiş ikinci büyük sektördür. Turizm ülkenin en dinamik ve hızlı büyüyen sektörüdür. Dünya Gezi ve Turizm Konseyi'ne göre Romanya turizm alanında en hızlı büyüyen 4. ülkedir. Sektörün 2007-2016 yılları arasında yıllık %8 büyümesi beklenmektedir.[36] 2002 yılında ülkeye 4.8 milyon turist gelmiş, bu sayı 2004'te 6.6 milyon olmuştur.[37] Similarly, the revenues grew from 400 million in 2002 to 607 in 2004.[37]Kayıtlara göre 2006'da ülkeye 20 milyonun üzerinde uluslararası turist gelerek en az bir gün geçirmiştir;[38] ve bu rakam 2007 yılında daha da büyümesi beklenmektedir.[39]

Turizm 2005 yılında ülke ekonomisine yaklaşık 400 milyon € gelir getirmiştir.[40]

Kültür 

Romanya'nın, Orta ve Doğu Avrupa arasında bir geçiş noktasında bulunması kültürüne de yansımıştır. Ülkede hem Balkan hem Avrupa hem de komşu ülkelerin kültürlerinin bir karmaşası vardır. Romanya kültürü, erken dönemlerde Slav kavimlerden, özellikle Sırp ve Ukrayna kültürlerinden, sonraki dönemlerde Türk ve Müslüman kültüründen,[41] 1990lı yıllara kadar da tekrar Slav kültüründen etkilenmiştir.[42] Ülke kültürü son yıllarda özellikle Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde Batı Kültürü'nden oldukça etkilenmiştir. Ülkenin çeşitli yerlerinde Rumen Kültürüne bağlı değişik alt kültürler bulunmaktadır. Ülkenin kuzeybatısında Macar Kültürü,[43] güneye doğru Bulgar Kültürü,[44] güney batıda ise Sırp Kültürü ülke kültürünü oldukça etkilemiştir.

İdari bölünüş

Romanya ve İdari Bölgeleri

Ülkenin idari bölünümü eyaletler, kentler ve komünler biçimindedir; Romanya'da 41 eyalet ve bunlara ek olarak eyalet statüsüne sahip başkentBükreş, 83'ü belediye statüsüne sahip 263 kent ve 2685 komün (13.285 köy ile birlikte) bulunmaktadır. Önemli kentleri; başkent Bükreş,Köstence, Braşov ve Yaş'tır.

Resimler 

Kaloşvar'da bir sokak	Köstence'de I. Karol Camisi	Bir Katolik kilisesi	Tuna deltasından bir görüntü
Fântânele Gölü	Bethlen mağarası	Ada Kaleh adası	Karpatlar