Süper emeklilik şartları ve süper emeklilik uygulaması nedir, süper emeklilik nasıl oluştu ? Yıl 1987, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre alınacak primler ile bağlanacak emekli aylıklarının hesaplanmasında katsayı ve gösterge sistemi uygulanmaktadır.
Bu sistem içinde işçi emeklilerine 1400 gösterge üzerinden bağlanabilen en yüksek emekli aylığı 88.000 TL, sigorta primine tabi tutulabilen aylık kazancın üst sının ise 116.400 TL’dır.
Sigortalılardan pek çoğunun aylık kazançları 116.400 TL’nın üstünde olmasına rağmen, bu sının aşan miktardan prim kesilemediğinden, bir yandan Sosyal Sigortalar Kurumu prim kaybına uğramakta, öte yandan bunlara bağlanan emekli aylıklan çalışırken aldıklan ücretlerin çok gerisinde kalmaktadır.
Prim matrahının üst sının ile emekli aylıklannın, ücretlerin gerisinde kaldığı böyle dönemlerde göstergelerde değişiklik yapılarak prim matrahının yükseltilmesi ve yeni göstergelere intibak yapılarak emekli aylıklannın da belirli oranlarda artınlması, önceleri de başvurulmuş bir yoldur. Ancak yapılacak intibak işleminin getireceği ek mali yükün Kurum kaynaklan ile karşılanması zorunlu olduğundan, gösterge artışlanmn asgari düzeyde tutulması gerekmektedir.
Ancak yüksek ücret artışları nedeniyle; sigortalılann kazançları ile prim matrahı üst sının ve emekli aylıkları arasında bu defa oluşan dengesizlikler, sınırlı gösterge artışlan ile giderilebilecek boyutlannüstündedir.
Bu koşullarda, eski emekliler için intibak işlemi yapılmasını gerektirmeyecek şekilde prim matrahının ücretler seviyesine yükseltilmesi en akılcı yol olarak görülmektedir.
Aynı zamanda, önceki yıllarda yüksek ücretle çalıştıkları halde, yasa ile getirilen sınırlama nedeniyle tüm ücretleri üzerinden prirn ödeme imkanı bulamayan ve
1400 göstergeden emekli aylığı alanlar bakımından ortaya çıkacak eşitsizliklerin de giderilmesi halinde sorunlar tümüyle çözümlenmiş olacaktır.
Kamuoyunda da destek bulan bu görüşler ışığında hazırlanarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan Kanun Tasarısına göre;
1- 1700′den başlayıp, 6400′de sona eren üst gösterge tablosu uygulamaya konularak, o tarihte 116.400 TL olan prim matrahının üst sının 448.000 liraya yükseltilecektir. Böylece Kurumun prim gelirlerinde önemli artışlar sağlanacağı gibi,yükseltilmiş matrah üzerinden en az 5 yıl prim ödedikten sonra emekli olacak sigortalılar 6400 gösterge üzerinden emekli
aylığı alabileceklerdir.
2- Kanunun yürürlüğe gireceği tarihten önce 1400 göstergeden aylık bağlanmış olanlardan isteyenler, hesaplanacak prim farkım Kuruma ödemek suretiyle 6400 olan yeni üst gösterge ile kendi göstergeleri arasındaki 5000 göstergeyi satın alabilecekler ve tahsil edilen prim farkları Kurumca 5 yıl nemalandınlarak bunların emekli aylıkları da 5 yıl sonra 6400 gösterge Karşılığı aylık seviyesine yükseltilecektir.
Ancak Kanun Tasarısının, ilgili komisyonlarda görüşülmesi sırasında verilen önergelerle, Tasarının eski emeklilerle ilgili bölümlerinde değişiklik yapılarak, 5000 gösterge satın alanların aylıklarının, prim farkını ödedikleri tarihi izleyen ay başından itibaren 6400 gösterge aylığı seviyesine yükseltilmesi hükme bağlan-mışır.
Komisyonlarda yapılan bu değişiklik, göstergesi 1400 olan ve başvuru tarihlerine göre hesaplanan 4.200.000 veya 5.040.000 lira prim farkını ödeyen eski emeklilerin aylıklarının, ödemeyi izleyen ay başından itibaren yaklaşık dört kat artırılarak 88.000 liradan 333.000 ikaya yükseltilmesini gerektirmektedir.
O tarihte, ödeme gücü bulunanlar için son derece cazip olan bu imkandan, yaklaşık 62 bin emekli Sosyal Sigortalar Kurumuna toplam 260 milyar lira ödeme yaparak yararlanmış ve böylece halk arasında süper emekliler olarak bilinen yeni bir emekli grubu oluşmuştur.
Ne varki, göstergesi 1400′ün altında bulunan ve süper emeklilik uygulamasından yararlanamayan bazı emeklilerin kendilerine de bu hakkın verilmesi istemi ile Yargı yoluna başvurmaları, konunun Yargıtay 10. Hukuk Dairesince Anayasaya aykırılık iddiası ile, Anayasa Mahkemesine intikal ettirilmesi sonucunu doğurmuştur.
Anayasa Mahkemesi yaptığı incelemeler sonunda süper emeklilik uygulamasını Anayasaya aykırı bularak 26.10.1988 tarihinde iptal etmiş ve bu konuda yeni bir düzenleme yapılmasını sağlamak üzere iptal karanhınaltı ay sonra yürürlüğe girmesini kararlaştırmıştır.
B. İPTAL KARARI ÜZERİNE NE YAPILDI?
Süper emeklilik uygulamasının iptal edilmesi ile doğan yasal boşluğun doldurulması gerektiğinden, bu aşamada süper emekli aylıklarının emsallerinin aylıkları ile eşitleneceği tarihe kadar dondurulması tek çıkış olarak görülmektedir. Bu düzenleme yapıldığı takdirde aylıkların eşitlenmesi yıllarca sürecek ve süper emekliler normal emeklilere göre fazla aylık almaya devam edeceklerinden bir sorun çıkmayacaktır.
Bu düşüncelerle 29.12.1988 tarihinde çıkarılan 3522 sayılı Kanun ile süper emeklilerin Aralık 1988 tarihinde almakta oldukları aylıklarının, emsallerinin aylıkları ile eşitlençceği tarihe kadar artınlma-ması hükme bağlanmıştır.
Ne varki, yüksek eflasyon nedeniyle aylıklar beklenenden çok daha kısa sürede eşitlendiğinden 3522 sayılı Yasa ile yapılan bu düzenleme soruna bir çözüm getirememiştir.
Bu gelişmeye bağlı olarak, süper emeklilerin mağduriyetleri konusunda kamuoyunda şikayetlerin yoğunlaşması üzerine 3522 sayılı Yasa ile getirilen aylıkların dondurulması hükmünün iptali için Ana Muhalefet Partisi tarafından Anayasa Mahkemesine başvurulmuştur.
Anayasa Mahkemesice iptal istemi yerinde görülmeyerek başvuru reddedilmiş ise de, kararın gerekçesinde özetle “… kazanılmış haktan söz edilerek farklı aylıkların ödenmesinin imkansız olduğu, ne varki bu kişilerin mağduriyeti varsa bunun telafi edilmesinin Kamu yararına olacağı” ifade edilerek, bir anlamda haksızlıkları giderecek yeni bir düzenleme yapılması için idareye yol gösterilmiştir.
C. TELAFİ EDİCİ ÖDEME NEDİR?
Anayasa Mahkemesinin sözkonusu kararının gerekçesi de dikkate alınarak, süper emeklilerin mağduriyetlerinin giderilmesi amacıyla, bu defa telafi edici ödeme uygulamasına geçilmesi uygun görülmüştür.
Bu amaçla 1.1.1991 tarihinde yürürlüğe konulan 3702 sayılı Kanunla, süper emeklilerin aylıklarına ek olarak 4.200.000 TL ödeyenlere her ay 330.000 TL, 5.040.000 TL ödeyenlere de 400.000 TL “telafi edici ödeme” yapılması esası getirilmiştir.
Yasada, telafi edici ödeme tutarlarının aylıklara uygulanan katsayıdaki artış oranına göre artırılması da hükme bağlandığından, yapılan artışlarla bugün 4.200.00 TL ödeyenlere 693.752 TL, 5.040.000 TL ödeyenlere de 840.911 TL telafi edici ödeme yapılmaktadır.
D. YENİ KANUN TASARISINA NEDEN GEREK DUYULDU,NE GETİRİYOR?
1. Yukarıda belirtilen miktarlarda telafi edici ödeme yapılmasına rağmen süper emeklilerin mağduriyetleri devam etmektedir.
2. Süper emeklilerin durumlarının yeniden gözden geçirileceği Hükümet Programında yer almıştır.
3. Sosyal Sigortalar Kurumu emeklilerinin göstergelere dağılımında 1987 yılına göre büyük değişiklikler olmuştur. Aradan geçen beş yıl içinde emekli olarak üst göstergelerden aylık bağlananalann sayısı 300.000 kişiye ulaşmış, böylece 62.000 süper emekünin ayrıcalıklı grup olma özelliği kalmamıştır.
işte bu nedenlerle yeni bir düzenleme yapılarak süper emeklilerin haklarının iadesi gerekmektedir.
Yeni kanun tasarısı süper emeklilere halen ödenmekte olan telafi edici ödeme tutarlarının artırılması suretiyle, bunlara her ay 6400 gösterge aylığı seviyesinde ödeme yapılmasını sağlamaktadır.
Süper emeklilere halen 740 katsayıya göre her ay ortalama;
891.079 TL aylık
975.000 TL sosyal yardım zammı
693.752 TL telafi edici ödeme
olmak üzere top’lam 2.559.831 TL ödeme yapılmaktadır.
Tasan değişikliğe uğramadan Kanunlaştığı takdirde bunlara; 891.079 TL aylık 975.000 TL sosyal yardım zammı
2.021.561 TL telafi edici ödeme olmak üzere toplam 3.887.640 TL ödeme yapılabilecektir.
Böylece 62.000 süper emeklinin 1988 yılında uğradıkları hak kayıpları tümüyle telafi edilerek konuya kaücı çözüm getirilmiş olacaktır.
Copyright Türkiye Rehberi 2006 - 2024. Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası | Feragatname