İşsizlik Sigortası

İşsizlik Sigortası Nedir

İŞSİZLİK SİGORTASININ POTANSİYEL FAYDALARI NELERDİR?

İşsizlik sigortası, ekonomik büyümenin yanı sıra sosyal gelişmenin sağlanması ve gelirin toplumda adil ve dengeli bir biçimde paylaştırılmasını amaçladığı için sosyal devlet olma ilkesinin bir gereğidir.

ülkeler, işsizliğin sonuçlarını giderici, geçici gelir kayıplarını tazmin edici politikalar uygulamak zorundadırlar. Bu politikaların temel araçlarından birisi de işsizlik sigortasıdır. İşsizlik sigortası aşağıdaki potansiyel faydaları sağlayabilmektedir;

1. İşsiz kalınan süre içinde; sigortalı işsizlerin gelir kaybı bir ölçüde işsizlik ödeneği ile karşılandığından, sigortalı işsizler niteliklerine daha uygun işler arayabileceklerdir. Bu işgücü verimliliğini olumlu yönde etkileyecektir. Ayrıca, işsizlerde ve aile fertlerinde gelir kaybı nedeniyle oluşabilecek olumsuzluklar bir ölçüde önlenecektir.
2. İşsizlik sigortası sağladığı gelir güvencesiyle, işsizlerin alım güçlerini belli ölçüde koruduğundan toplam talep üzerinde olumlu etki yapacaktır.
3. İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için sigortalı çalışanlar ahlak ve iyi niyet kurallarına daha fazla sadakat göstermek zorunda kalacaklarından verimlilik artacak ve işgücü devri azalacaktır.
4. İşsizlik sigortası sisteminin mali kaynaklarından yararlanarak verilecek olan eğitimler ile işsizlerin nitelikleri artacaktır.
5. Kayıt dışı istihdamın kayda alınmasında etkili olacaktır.
6. İşgücü piyasasına yönelik (iş-çalışan-işyeri) veri tabanı oluşturulmasına olanak sağlayıp, doğru kişinin doğru işe yerleştirilmesi sağlanacak ve böylelikle verimlilik ve çalışanların mutluluğu artacaktır.
7. Kaynakların, üretken alanlarda, istihdam artışı sağlayan ve bölgelerarası dengesizliği giderici yatırımlara yönlendirilmesinde İşsizlik Sigortası Fonu da katkı sağlayacaktır.

İŞSİZLİK SİGORTASI KAPSAMINDA HANGİ ÇALIŞANLAR YER ALMAKTADIR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,

• 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar,
• ülkemizde çalışma vizesi ile çalışan yabancı işçiler,

işsizlik sigortasının kapsamında bulunmaktadır.

 

İŞSİZLİK SİGORTASINA PRİM MİKTARI NASIL HESAPLANMAKTADIR VE KİMLER TARAFINDAN KARŞILANMAKTADIR?

İşsizlik sigortası zorunlu olup, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlar üzerinden; Sigortalı % 1, İşveren % 2, Devlet %1 oranında prim ödemektedir. Ayrıca, İşsizlik Sigortası Fonu’nun olası açıkları da Devlet tarafından karşılanacaktır.

 

İŞSİZLİK SİGORTASI KAPSAMINDA öDENEN PRİMLERİN İADESİ MüMKüN MüDüR?

İşçinin sigortalılık durumunun herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda; o ana kadar, işçiden ve işverenden kesilmiş bulunan işsizlik sigortası primleri ile Devlet katkı payı iade edilmeyecektir. Bu durum, sigortacılık ilkelerinin bir gereğidir.

SİGORTALI İŞSİZLERE HANGİ HİZMETLER SUNULMAKTADIR?

İşsizlik ödeneğine hak kazanan sigortalı işsizlere aşağıda belirtilen hizmetler sunulmaktadır;

a)      İşsizlik ödeneği ödenmektedir. Bu ödenek, sigortalı işsizin çalışmış olduğu süre ile doğrudan ilişkilidir. Sigortalı işsizler prim ödeme sürelerine göre; en az 180, en fazla 300 gün süre ile işsizlik ödeneği alabilmektedirler.

b)    İşsizlerin ödenek aldıkları süre içinde; genel sağlık sigortası primleri, Sosyal Güvenlik   Kurumu’na yatırılmaktadır.

c)    İşsizlik ödeneği alan sigortalı işsizlere, işgücü piyasası ve mesleki eğitim alanında danışmanlık hizmetleri verilmektedir.

d)    Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilmektedir.

e)    İşsizlik ödeneği alan sigortalı işsizlere, yeni bir iş bulmalarında yardımcı olunmaktadır.

 

 İŞSİZLİK öDENEĞİNDEN YARARLANMA KOŞULLARI NELERDİR?

 

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre, işsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken; çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler; hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda www.iskur.gov.tr portalı üzerinden başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşulu ile işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılmaktadır.

 

Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

 

İŞSİZLİK öDENEĞİ MİKTARI NASIL HESAPLANMAKTADIR?

 

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez.

Aşağıda üç Farklı örnek Olayda 2011 yılı 1. Dönem İçin Aylık İşsizlik ödeneği Hesabı Verilmiştir.

 

 

 

 

(*) Hesaplanan İşsizlik ödeneği Miktarı, Aylık Asgari ücretin Brüt Tutarının Yüzde Seksenini Geçmediği İçin ödenecek Aylık İşsizlik ödeneği Miktarı

 

 

Aşağıda üç Farklı örnek Olayda 2011 yılı 2. Dönem İçin Aylık İşsizlik ödeneği Hesabı Verilmiştir.

 

(*) Hesaplanan İşsizlik ödeneği Miktarı, Aylık Asgari ücretin Brüt Tutarının Yüzde Seksenini Geçmediği İçin ödenecek Aylık İşsizlik ödeneği Miktarı

 

İŞSİZLİK öDENEĞİ SüRESİ NE KADARDIR?

 İşsizlik ödeneği alabilmek için dört temel koşul öngörülmüştür;

1)      Hizmet akdinin sona erdiği tarihten önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak prim ödenmiş olması,

2)     Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışılmış olunması,

3)      Hizmet akdinin, İşsizlik Sigortası Kanununun 51’inci maddesinde sayılan hallerden birisine dayalı olarak sona ermiş olması,

4)  Sigortalı işsizin işten ayrıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR’un ilgili birimine doğrudan veya elektronik ortamda başvurması (Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir),

 

Yukarıda öngörülen şartları taşıyanlardan;

ü  600 gün prim ödemiş olanlara  180 gün,

ü  900 gün prim ödemiş olanlara  240 gün,

ü  1080 gün ve daha fazla prim ödemiş olanlara 300 gün, 

süre ile işsizlik ödeneği ödenmektedir.

 

İŞSİZLİK öDENEĞİ HANGİ HALLERDE KESİLMEKTEDİR?

 

İşsizlik ödeneği almakta iken;

 

1.      Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden sigortalı işsizlerin ödenekleri kesilir ve kalan işsizlik ödeneği hak sahipliği kaybedilir.

2.      Gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen sigortalı işsizlerin ödenekleri kesilir ve kalan işsizlik ödeneği hak sahipliği kaybedilir.

3.    Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir. Ancak, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanır. Şu kadar ki, bu suretle yapılacak ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçemez.

 

İŞSİZLİK öDENEĞİNDEN HERHANGİ BİR KESİNTİ YAPILMAKTAMIDIR?

İşsizlik ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır. İşsizlik ödeneği, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez.

YERSİZ YAPILDIĞI ANLAŞILAN öDEMELER İŞSİZLERDEN GERİ ALINACAK MIDIR?

Sigortalının kusurundan kaynaklandığı belirlenen fazla ödemeler yasal faizi ile birlikte geri alınır.

İSTİRAHATLİ KILINAN SİGORTALILARA BU SüRE İçİNDE İŞSİZLİK öDENEĞİ öDENİR Mİ?

İşsizlik ödeneği alırken hastalanan ve istirahatlı kılınan sigortalının işsizlik ödeneği kesilecektir. Bu durum, işsizlik ödeneği alırken işsizin her an iş almaya hazır olması gerekliliğinin doğal bir sonucudur.

İŞSİZLİK öDENEĞİ ALIRKEN GEçEN SüRE HİZMETTEN SAYILIR MI?

İşsizlik ödeneği ödenirken geçen süre, söz konusu dönemde ilgililer adına sadece genel sağlık  sigortası primleri yatırıldığı için, emeklilik yönünden genel sağlık  sigortası primleri dikkate alınmayacaktır.

 AYNI ANDA HEM İŞ KAYBI TAZMİNATINDAN HEM DE İŞSİZLİK öDENEĞİNDEN YARARLANMAK MüMKüN MüDüR?

İş kaybı tazminatı ile işsizlik ödeneğini birlikte almaya hak kazananlara öncelikle iş kaybı tazminatı ödenecektir. İş kaybı tazminatı almak üzere yapılan başvurular aynı zamanda işsizlik ödeneği talep başvurusu yerine de geçecektir. İş kaybı tazminatı ödeme süresi bittiği halde bir işe yerleştirilemeyenlere, iş kaybı tazminatı alınan süreler mahsup edilmek şartıyla kalan süre için işsizlik ödeneği ödenmektedir.

            

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU’NUN GELİRLERİ NELERDİR?

 

1. İşsizlik sigortası primlerinden,
2. Bu primlerin değerlendirilmesinden elde edilen kazanç ve iratlardan,
3. Fon’un açık vermesi halinde Devletçe sağlanacak katkılardan,
4. İşsizlik Sigortası Kanunu gereğince sigortalı ve işverenlerden alınacak ceza, gecikme zammı ve faizlerden,
5. Diğer gelir ve kazançlar ile bağışlardan,

oluşmaktadır.

 

 

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU’NUN GİDERLERİ NELERDİR?

İşsizlik Sigortası Fonunun Giderleri aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır;  

1. Sigortalı işsizlere verilen ödeneklerden,
2. 5510 sayılı Kanun gereği ödenecek sigorta primlerinden,
3. Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi giderlerinden,
4. İşsizlik sigortası hizmetlerinin yerine getirilebilmesi  için Yönetim Kurulunun onayı üzerine Kurum tarafından yapılan giderler ile hizmet binası kiralanması, hizmet satın alınması, bilgisayar, bilgisayar yazılım ve donanımı alım giderlerinden, 
5. Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlar öncelikli olmak üzere Fon tarafından tahsil edilen nema gelirlerden 2008 yılı için 1 milyar 300 milyon TL, 2009 ve 2010 yılında tahsil edilecek nema gelirlerinin dörtte üçü, 2011-2012 yıllarında dörtte biri,
6. 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınlar için işverene ait sigorta primlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna beş yıl süre ve belirlenen oranlarda aktarılmasından,
7. Kısa çalışma başvurularında talebin uygunluğunun tespiti için Bakanlık tarafından 6245 sayılı Harcırah Kanunu kapsamında yapılan ve usul ve esasları Bakanlık ile Kurum tarafından müştereken belirlenen giderlerden,

oluşmaktadır.

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU NASIL YöNETİLMEKTEDİR?

İşsizlik Sigortası Fonu, Kurum Yönetim Kurulu kararları çerçevesinde Türkiye İş Kurumu tarafından işletilip ve yönetilmektedir.

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU’NUN DENETİMİ NASIL YAPILMAKTADIR?

Fon, Sayıştay’ın vize ve tesciline tabi değildir. Sayıştay tarafından denetlenmaktadir.

Ayrıca, Fon hesapları her üç ayda bir yeminli mali müşavirlere denetlettirilmekte ve  sonuçları kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.  

İŞKUR ve SGK müfettişleri de kurumlarına verilen görevler dolayısıyla teftiş, kontrol ve denetleme yetkisine sahiptirler.

• İşsizlik Sigortası
• Her Yönüyle İşsizlik Sigortası
• İşsizlik Sigortası İşten Ayrılma Bildirgesi Örneği
• İşsizlik Fonu
• 34 Bin İşsiz Maaş için İşsizlik Fonu'na Başvurdu
• İşsizlik Fonu'nda 43 milyar birikti
• İşsizlik Fonu bütçeye kaynak oldu
• İşsizlik Fonu gelirlerinin dörtte üçü bütçeye
• İşsizlik fonu hazineyi fonluyor